kunstklas
Kunstenaar in de klas: Identiteit op de Van Hoogstratenschool
‘Kom je morgen weer?’
Als Kunstenaar in de Klas vertelt Gerjanne van Zuillen op verschillende Haagse scholen over het kunstenaarschap. Dit schooljaar geeft ze les op de Van Hoogstratenschool. Ze kreeg vanuit de Van Hoogstratenschool de opdracht om een lessenserie voor te bereiden rondom het thema identiteit, een onderwerp waar ze zelf ook veel mee werkt binnen haar eigen kunstpraktijk. 'Het nadeel van Kunstenaar in de klas is dat je heel goed moet nadenken over wat je precies gaat doen omdat de lessen zo kort zijn. Echt een wervelwind!’ Met een Kunstenaar in de klas leren leerlingen waarom en hoe mensen kunstenaar worden. Meer weten? Neem contact op met Art-S-Cool.
In dit artikel lees je over Gerjanne's lessen aan de kleuters, groep 5/6 en groep 7/8. Het lesverslag over de les van groep 3/4 lees je hier.
Kleuters – ‘Hoe voel je je?’
Kan je eigenlijk ook emotie uitdrukken zonder dat mensen je gezicht zien? De kleuters van de Van Hoogstratenschool begonnen tijdens de kunstles met het kijken van een filmpje van Mummenschanz, een Zweedse performance-groep met surrealistische maskers. De gezichten zijn niet te zien en daardoor zit alle emotie in het masker. Vervolgens maakten de kleuters handpoppen.
Het is een erg associatief creatief proces. Ze beginnen met dubbelgevouwen lege witte bordjes en door ze te laten bewegen, komen ze meteen al tot leven. Zelfs zonder gelaatstrekken hebben deze kale handpoppen al direct een persoonlijkheid. Vervolgens gingen de kleuters aan de slag door lekker veel te knippen en te plakken op de niet langer lege bordjes.
Samen denken ze na over de identiteit van de handpoppen. Hoe voelt hij zich? Wat vindt ze leuk? Wat is het lievelingseten of favoriete kleur van het monster? Spelenderwijs is het uur snel gevuld, de kleuters kunnen maar moeilijk het werk neerleggen. ‘Kom je morgen weer, juf?’
Groep 5/6 – ‘Wat hoort bij mij?’
Uiterlijk, identiteit en persoonlijkheid zijn dicht met elkaar verbonden. Maar hoe zit dat dan precies als je een dubbelganger hebt? Gerjanne heeft namelijk een tweelingzus, Marijke. Samen maken ze kunst, onder andere over hoe het is om een eeneiige tweeling te zijn. Want, zo vertelt Gerjanne, als tweeling deel je je identiteit en dat is niet altijd even makkelijk.
Gerjanne en Marijke maakten een video waarin ze samen tekenen en deze bekeken de leerlingen van groep 5/6. Het bekijken van deze video leidde tot een heel filosofisch gesprek, want wie ben je eigenlijk in verhouding tot een ander? Is het leuk om tweeling te zijn? Vooral kinderen met veel broertjes en zusjes vinden het erg lastig om af en toe een moment voor jezelf te kunnen pakken, of om de aandacht te krijgen die ze graag willen. Kinderen zonder broers of zussen zijn soms weer wat eenzamer en willen juist meer aansluiting.
Vervolgens werd de klas opgedeeld in tweelingen. De leerlingen mochten daarbij niet zelf een partner uitkiezen, een tweelingbroer of -zus kan je namelijk ook niet kiezen. Om de leerlingen te inspireren, had Gerjanne allerlei voorwerpen meegenomen. Paardenbeeldjes, robotjes, een gebreid schaap, allemaal persoonlijke voorwerpen die echt bij Gerjanne horen en dus niet bij haar tweelingzus Marijke. Per tweetal, of tweeling, mochten ze vervolgens een object uitzoeken waarvan ze vonden dat het bij ze past.
Het object moest worden nagetekend. Daarbij kreeg elk tweetal twee kleuren mee: rood en blauw. Dat zijn niet alleen de tweelingkleuren van Gerjanne en Marijke, maar ook de kleuren waarmee je in 3D kan tekenen. Met een speciale rood-blauwe bril op krijgt de tekening namelijk diept en wordt de tekening 3D. De tweelingen moesten samen bedenken hoe ze de tekening gingen vormgeven en daar moesten duidelijk afspraken over worden gemaakt. Bij sommigen ging deze samenwerking heel erg goed, anderen vonden het erg lastig om de controle uit handen te geven.
Door te praten over samenwerken en tegelijkertijd ook individueel te kunnen werken, was het een geslaagde les. Aan het einde werd er gereflecteerd en werd duidelijk dat de leerlingen veel vaker samen wilden werken. ‘Ik was erg benieuwd hoe het zou gaan’, vertelt Gerjanne, ‘maar uiteindelijk was het echt erg leuk.’
Groep 7/8 – ‘Hoe sta jij in het leven?’
Al eeuwenlang laten mensen zichzelf afbeelden. Houding is daarbij belangrijk, want een sumoworstelaar laat zich weer anders afbeelden dan een danser. En ook al zie je geen gezicht of kleding, dan is vaak wel te zien wat voor soort persoon dat is. Is die persoon dapper, bang, vrolijk, of misschien juist verdrietig? De leerlingen van groep 7/8 leerden tijdens deze les dat identiteit ook aan houding ontleend kan worden.
Zonder skelet kan een mens niet rechtop staan en daarom vormde dit de basis van het beeld. Ook dit skelet, in beeldhouwen wordt dat ook wel een armatuur genoemd, kreeg meteen al een persoonlijkheid door de houdingen waarin ze werden gezet. Er ontstonden wiebelige benen en armen gingen de lucht in. De armatuur mocht vervolgens plaatsnemen op een sokkel om ingepakt te worden met een zilveren huid, namelijk aluminiumfolie. Tijdens deze stap krijgt het beeldje niet alleen volume, maar wordt het ook gevormd naar de handen van de kunstenaar. Je eigen handafdruk is namelijk zichtbaar in het folie en krijgt daardoor ook identiteit mee van de maker. Uiteindelijk kregen de beeldjes door middel van tape wat meer kleur in het leven en werden ze automatisch wat vrolijker.
Gerjanne vertelt: ‘Het was leuk om te zien dat ze zo verbaasd waren dat ze dit zelf konden. Eerst dachten sommigen dat ze helemaal niet konden beeldhouwen. Een jongen die eerst liet blijken dat het hem helemaal niet interesseerde, kwam uiteindelijk helemaal mee! Een andere jongen ging stoer propjes schieten, maar werd vervolgens door zijn klasgenoten afgekat. ‘Hey, wat doe je, ik ben een beeld aan het maken,’ werd tegen hem gezegd door een klasgenoot.’
Over Kunstenaar in de klas
Kunstenaar in de klas sluit aan op de projecten van Cultuuronderwijs op zijn Haags (COH). Met meegebrachte werkstukken of een visuele presentatie vertellen onze professionele kunstenaars en vormgevers over hun vak en delen hun passie met de leerlingen. Ze nemen kinderen mee in de veelzijdige en verrassende wereld van kunst. Hun kunstenaars in de klas zijn professionele docenten, die met hun diverse kunstdisciplines ieders blik op kunst verruimen. Want niet alleen fotografie, rap en mode kunnen kunst zijn, maar ook schimmel! Door anders te kijken naar de realiteit, leren leerlingen schijnbare onmogelijkheden te transformeren in ware kunstwerken. Karton en elastiekjes veranderen in nog niet-bestaande trommels waar écht geluid uit komt. Verbazing, eye-openers en een aangewakkerde onderzoekende geest zijn gegarandeerd in deze les waar waarnemen, reflecteren, doen en evalueren elkaar afwisselen.
Kunstenaar in de klas (KIK) sluit aan op de projecten van Cultuuronderwijs op zijn Haags (COH). Ook een Kunstenaar in de Klas bij jou op school? Vraag dan een vrijblijvend gesprek aan via info@art-s-cool.nl
